Wat is werkstress?
Gezond werk, werk dat je kan volhouden, is werk zonder aanhoudende stress. Stress is aanwezig in elke organisatie, maar komt niet overal op dezelfde manier naar boven.
Te veel of te weinig werk, werk dat boven of onder je capaciteiten ligt, gevaarlijk werk, saai of te hectisch werk, onrealistische deadlines, moeilijke klanten/cliënten/patiënten, collega’s die niet met elkaar opschieten, onduidelijke regels en afspraken … samen met onvoldoende hulpbronnen én te weinig tijd om te herstellen (tijdens en na het werk). Houdt zo een situatie te lang aan, dan ontstaan er burn-outsymptomen.
Maar ook individuele factoren kunnen aanleiding geven tot een onevenwichtige situatie. Denk aan perfectionisme of jeen gebrek aan assertiviteit.
Werkstress leidt op korte termijn tot lichamelijke klachten (zoals hoofdpijn, verhoogde bloeddruk, hartkloppingen), heeft psychische gevolgen (zoals je opgejaagd gevoel, piekeren, gespannen, emotioneel zijn), beïnvloedt je gedrag (zoals slecht slapen, meer of minder eten, klagen, roken, drinken) en/of je verstand (verstrooid zijn, vergeetachtigheid, concentratieproblemen …). Wie een lange tijd werkstress ervaart, kan gezondheidsklachten (ziektes) of een burn-out ontwikkelen.
Wat is burn-out?
Burn-out is een ziekte die vooral voorkomt bij werknemers die een lange tijd hard en zonder zichtbare problemen hebben gewerkt.
Extreme vermoeidheid, emotioneel zijn, niet meer kunnen nadenken, en gevoelsmatig afstand nemen, worden gezien als de belangrijkste symptomen hiervan. Mentaal ontkoppelen kan een strategie zijn om verdere uitputting te voorkomen.
Deze symptomen worden vergezeld door bijkomende klachten, zoals een depressieve stemming, je manier van reageren verandert en je krijgt lichamelijke of geestelijke spanningsklachten.
Burn-out wordt vooral veroorzaakt door een onevenwicht tussen hoge werkeisen en onvoldoende hulpbronnen op het werk. Privéproblemen of persoonlijke kwetsbaarheden, zoals onzekerheid, kunnen een extra rol spelen. Uiteindelijk geeft een burn-out je het gevoel dat je geen goed werk meer aflevert.
Wat is de relatie tussen stress en burn-out?
Stress die zich langdurig opstapelt leidt niet alleen tot de hierboven geschreven gevolgen, maar het zet ook een negatieve spiraal in werking. Stress zorgt voor overspanning, wat op zijn beurt tot burn-out kan leiden. De oorzaken en gevolgen van stress en burn-out zijn dus gelijklopend.
Signalen die wijzen op werkstress en burn-out
Gezond werk, werk dat je kan volhouden, is werk zonder (aanhoudende) stress.
Signalen op ondernemingsniveau
- een hoog (kort of langdurig) ziekteverzuim ten opzichte van het verzuim in gelijkaardige organisaties.
- een groot verloop
- een toename van het aantal arbeidsongevallen
- meer fouten en afstemmingsproblemen
- ontevreden klanten en een toename van klachten
- vaker conflicten, gespannen sfeer.
Signalen bij werknemers die kunnen duiden op werkstress of burn-out
- werknemers voelen zich vaak moe en hebben een lagere productiviteit
- werknemers kunnen zich moeilijker concentreren, ervaren geheugenproblemen
- werknemers geven aan dat ze meer hersteltijd nodig hebben na het werk
- werknemers klagen over de werkdruk, de werkactiviteiten en hebben veel moeite met veranderingen
- werknemers zijn vaker ontevreden en sneller geïrriteerd dan anders
- werknemers zijn cynischer en lijken zich meer te distantiëren van het werk
- werknemers reageren emotioneel en anders dan verwacht
- werknemers hebben steeds meer lichamelijke klachten. Een eventueel doktersbezoek draagt niet structureel bij tot herstel en beter functioneren.
Het zijn belangrijke signalen die aangeven dat er iets niet oké is. Om effectief te verbeteren moet je eerst de situatie in kaart brengen.