Wat is ziekteverzuim?
Ziekteverzuim staat voor afwezigheid op het werk door ziekte. Hieronder bespreken we de meest voorkomende oorzaken van ziekteverzuim, en we bekijken de verschillende soorten.
Een medewerker kan zich ziek melden om verschillende redenen. De belangrijkste oorzaken zijn:
- Fysieke oorzaken: bv. problemen met de spieren, gewrichten, luchtwegen, spijsverstering ...
- Psychosociale oorzaken: bv. personen met burn-outsymptomen, werkstress, pesterijen ...
- Problemen op de werkvloer: bv. motivatieproblemen, organisatieverandering, gebrek aan autonomie ...
- Privéproblemen: bv. in het gezin, financiële problemen, ...
Er zijn verschillende soorten ziekteverzuim volgens de mate waarin je ziek bent of je ziek voelt, en of je al dan niet gaat werken. Wij onderscheiden wit, roze, grijs en zwart verzuim. Uit de beschrijvingen van de verschillende soorten ziekteverzuim blijkt dat verzuim gedrag is, en dus te beïnvloeden.
Thuisblijven is bij wit verzuim een terechte keuze. Werknemers zijn ziek en niet in staat om te werken. Zij blijven thuis om zichzelf te beschermen (en snel te genezen) maar beschermen zo ook de collega’s en je onderneming.
Ook wit verzuim verdient je aandacht. Een griepepidemie kan je voorkomen door een griepvaccin aan te bieden, maar als werknemers de griep krijgen kan je niet veel meer doen. Valt iemand uit met een burn-out? Dan is het zinvol om na te gaan wat mogelijke oorzaken op het werk kunnen zijn.
Als werknemers ziek komen werken dan spreken we over presenteïsme. Dit houdt een risico op extra verzuim in voor de organisatie, de gezondheid van de zieke werknemers en alle andere werknemers. Onderzoek toont aan dat door dergelijk gedrag het ziekteverzuim uiteindelijk hoger ligt.
In deze situatie moet je de medewerker tegen zichzelf beschermen. Medewerkers met een te sterke mate van betrokkenheid kunnen sneller geneigd zijn tot presenteïsme waardoor hun balans tussen inspanning en ontspanning zoekt raakt. Dit kan uiteindelijk zelfs tot een burn-out leiden.
Er is een verschil tussen het gevoel van de werknemer en de eigenlijke situatie. Er is niet noodzakelijk sprake van kwade wil. Er zijn wel klachten maar de arbeidsongeschiktheid is dubieus. De ene medewerker zou doorwerken terwijl een andere medewerker zich ziek zou melden met deze klachten.
De beslissingsruimte die een werknemer heeft speelt een belangrijke rol. Verschillende factoren bepalen de keuze om al dan niet te komen werken. Dat kan een lage drempel zijn om je ziek te melden, weten dat je werk niet blijft liggen. Maar kan ook te maken hebben met privéproblemen of problemen op het werk. Bij grijs verzuim is er sprake van keuzegedrag en die keuzes kan je vanuit de organisatie bijsturen.
Bij zwart verzuim is er sprake van kwaad opzet. Werknemers zijn niet ziek maar gebruiken ziekteverzuim om andere redenen.
Zwart verzuim mag je niet tolereren. Deze vorm van keuzegedrag moet je vanuit de organisatie bijsturen. Bij een vermoeden van zwart verzuim is het inschakelen van een controlearts de eerste stap. Maar ga ook het gesprek niet uit de weg. Zet in op een motiverende werkomgeving en meer betrokkenheid.
Welke impact heeft ziekteverzuim op je onderneming?
Ziekteverzuim heeft financiële en organisatorische gevolgen voor je onderneming. Daarom loont het om je ziekteverzuimcijfers goed op te volgen en acties te ondernemen om ziekteverzuim te voorkomen.
Een aantal kosten zijn direct zichtbaar:
- gewaarborgd loon
- kosten om vervanger aan te werven
- werk dat blijft liggen
Andere kosten zijn minder zichtbaar:
- zoektocht naar een interne/externe vervanger
- gevolgen van een tijdelijke desorganisatie
- vertragingen in productie
- problemen met klanten
- toename van werkdruk bij betrokken teamleden (met het risico’s dat deze collega’s ook ziek worden)
- minder kwaliteit
- sfeer in de onderneming
- imago naar de buitenwereld